Doğada Giyim
Doğa sporlarında giyimin temel amacı sporcuyu soğuk, rüzgar ve
ıslaklıktan koruyabilmektir. Ancak bu koruma gerçekleştirilirken giyim
malzemelerinin bazı temel niteliklere sahip olması şartı aranmalıdır.
Bu özellikler:
- Hafif olması ve az yer kaplaması
- Sıcak tutması
- Az nemlenmesi ve kolayca kuruyabilmesi
- Ter buharını dışarı verebilmesi
- Rüzgar ve yağmura karşı koruyucu olması
- Rahat ve hareketleri kısıtlayıcı olmaması
- Giyilip çıkartılmasının kolay olması
Doğa sporcusu içten dışa doğru tabakalar halinde giyinmelidir. Böylece
kullanıcı vücut ısısı artıkça soyunarak kademe kademe aşırı sıcaktan
veya tam tersini uygulayıp giyinerek soğuk ve diğer dış etkenlerden
(rüzgar, yağmur, kar gb.) kendini koruyabilecektir. Bu sistem yukarıda
belirttiğimiz gibi katmanlardan oluşmaktadır. Her katman vücudun
çıkardığı su buharını yani ter buharını, giyim malzemelerinde ıslaklık
meydana getirmelerine izin vermeden dışarı vermelidir. Böylece kullanıcı
iç ıslaklığın getirebileceği sorunlarla karşılaşmayacaktır. Sistem
vücut buharını rahatça dışarı verebilirken dışardan gelebilecek ıslanma
ve rüzgara karşı gerekli korumayı sağlayacaktır.
Doğada dikkat edilmesi gereken; üç farklı katmandan oluşacak şekilde giyinmektir. Bu katmanlar şu şekilde anlatılabilir:
İç Katman (Temel Kat)
Bu kat ilk önce giyilen ve tene direk temas eden katmandır. Bu kat
nemi dışarıya çabuk verebilmeli ve böylece nemin vücudumuza temasını
önleyerek gereksiz ısı kaybını önleyebilmelidir. Islak bir iç çamaşır
kuru bir iç çamaşıra göre yaklaşık 25 kat daha hızlı ısı kaybetmemize
neden olabilir. Ayrıca çabuk kurumalı, ıslakken de izolasyon yeteneğini
korumalı, esnek ve rahat olmalıdır. Geçmişte temel katman olarak yün iç
çamaşırlar kullanılmaktaydı ve tek seçenekdiler. Halen kullanılmasına
rağmen yün, ağır olması, su tutması ve tende rahatsızlık yaratması
nedeniyle fazla tercih edilmez. Günümüzde sentetik kumaşlardan yapılma
giysiler kullanılmaktadır. Bu kumaşlardan üretilmiş giysiler yüne göre
çok daha iyi sonuçlar verirler.
Orta Katman (Yalıtım)
Orta katmanın görevi vücudumuzun ürettiği sıcaklığı koruyabilmektir.
En iyi izolatör malzeme durağan havadır. Bu yüzden bu katmanda havayı
tutabilecek malzemeler kullanılır. Bu katmanda yün giyim malzemeleri
kullanılabilmekle birlikte yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı
sentetik giysiler daha uygundur. Ülkemizde bu tip kumaşlara genel olarak
polar ismi verilmekle beraber bu isim Malden Mills firmasının ürettiği
ve en çok bilinen sentetik kumaş olan Polartecten türemiştir. Bu tip
malzemeler farklı amaçlar için farklı kalınlıklarda üretilirler. En
büyük özellikleri sağladıkları izolasyone göre hafif olmaları, çok az su
emmeleri, çok çabuk kurumaları ve ıslakken bile izolasyon sağlamaya
devam etmeleridir. En büyük dezavantajları ise geniş gözenekli
yapılarından dolayı rüzgara karşı dayanıksız olmalarıdır. Günümüzde
Gore-tex in üreticisi Gore gibi bazı firmalar, 2 ince polar katmanı
arasına rüzgar geçirmez bir film tabakası lamine ederek ürettikleri
Windstopper benzeri kumaşlarla bu sorunu çözmüşlerdir. Bu tip polar
giysiler çok yüksek performansa sahip olmakla beraber normal polarlara
göre fiyatları daha yüksektir. Bunun dışında polar cekelerin dış kısmına
Pertex gibi microfiber bir rüzgar geçirmez bir kumaş ekleyerek
ceketlerin rüzgar geçirme sorunu çözmeye çalışılmıştır. Bu tip Pertex
destekli polarların Windstopper ceketlere göre dezavantajları ise daha
ağır olmaları ve yağmur geçirgenliklerinin olmasıdır.
Orta katman genelde yelek ya da ceket şeklinde olur. Önden fermuarlı
bir malzeme, havalandırmayı kolaylaştıracağından, tercih edilmelidir.
Ayrıca orta katmanda kullanılan giysilerin de hareketi engellememesi
gereklidir. Genelde bir kalın giysi yerine iki ince giysi giymek daha
yararlıdır. Böylece birini çıkarma şansımız olacağından vücut ısımızı
kontrol etmek kolaylaşacaktır. Daha soğuk iklimlerde dolgu malzemeli
ceketler, parkalar ya da yelekler kullanılabilir. Bu ceketlerde dolgu
malzemesi olarak tüy ya da sentetik malzemeler kullanılır. Bu tür dolgu
malzemeli ceketlerin kullanıldıkları kumaş ve dolgu malzeme cinslerine
göre kullanılabilecekleri koşullar ve performansları da farklılık
gösterecektir. Doğal dolgu malzemeleri kullanılan (kaz tüyü gibi) mont
ve yelekler daha hafif olacak, kolay şekilde torbasına küçültülebilecek,
performansları daha iyi ve ömürleri daha uzun olacaktır. En büyük
dezavantajları ıslandıkları zaman ısı yalıtımlarının kalmamasıdır. Bu
bakımdan sentetik dolgu malzemeleri kullanılan mont ve yelekler
avantajlıdır. Sentetik dolgu malzemeli montlar daha ucuz olmalarına ve
ıslandıklarında bir miktar ısı yalıtımı sağlayabilmelerine rağmen,
performans olarak kaz tüyü montlar kadar iyi değildirler, ömürleri daha
kısadır ve kolay sıkıştırılmazlar. Kaz tüyü montların ıslanmaya karşı
dayanıklıklarını artırmak için günümüzde üreticiler Gore-tex gibi nefes
alabilen kumaşlardan istedikleri verimi alamadıklarından Dryloft benzeri
kumaşlar üreterek su geçirgenliği düşük ve performansı yüksek ürünler
üretmişlerdir.
Vücut ısımızı korumak için gerekli en önemli malzemelerden biri de
şapkadır. Kafa bölgesi kılcal damarların yüzeye en yakın olduğu
bölgelerden biridir ve bu yüzden kafadan radyasyon yoluyla sürekli ısı
açığa çıkar. 4 Co de vücut ısımızın %50sini ve -15 Co de ise vücut
ısımızın %75ini kafamızdan kaybedebiliriz. Bu yüzden şapka ya da bere
kullanmak vücut ısınızı ayarlamanızda en önemli giysilerden olacaktır.
Daha soğuk havalarda başlık yerine gözler dışında tüm başı ve yüzü
kaplayan; balaklava dediğimiz ürünler de kullanılabilir. Yazları ise
başınızı ve yüzünüzü güneşin ısı ve ışınlarından koruyacak bir şapka
kullanmak önemlidir.
Ellerden meydana gelen ısı kaybı da çok yüksektir ve bu yüzden onları
da korumak çok önemlidir. Bunun için eldiven ya da mitten denilen tek
parmaklı eldivenler kullanılabilir. Tek parmaklı eldivenler özellikle
çok soğuk havalarda, tüm parmakları (baş parmak dışında) bir arada
tuttuğu, için daha uygundur. Soğuk hava şartlarında iç, orta ve dış
katmanları aynen eldivenlere de uygulamak mümkündür.
Dış (Koruyucu) Katman
Dış katmanın amacı orta katmanı yağmur, kar ve rüzgar gibi dış
etkenlerden korumaktır. Bu malzemeler üstte ceket ya da uzun parka,
altta ise pantalon ya da salopet şeklinde olabilir. Yapı olarak bu
malzemelerin vücudu havalandırmaya yatkın olarak üretilmiş olmaları
gerekir. Ceketlerin önden çift yönlü fermuara sahip olması ve koltuk
altı fermuarları olması aranan özelliklerdir. Ayrıca fermuarların kolay
çalışması ve yağmura karşı korunmalı olması, malzemenin bol sayıda ve
geniş cepleri olması da önemlidir. Aynı şekilde pantalonların da yandan
boydan boya fermuarlı olması hem havalandırmayı, hem de giyip çıkarmayı
kolaylaştıracaktır. Ayrıca ceketimizin koruyucu ve kafamızla birlikte
hareket edebilen, gerektiğinde kaskla da beraber kullanılabilecek iyi
bir başlığa sahip olması da önemlidir. Dış katman olarak kullanılacak
malzemelerin diğer bir özelliği de hareketi kısıtlamamalarıdır.
Tamamen su geçirmez malzemelerden üretilmiş giysiler ilk bakışta bu
katman için uygun gözükebilirler. Burada atlanan nokta insan vücudunun
dışarıya sürekli, özellikle hareket halindeyken, su buharı atmasıdır.
Dışarıdan gelen suyu içeriye geçirmeyen bir kumaş içerideki su buharının
da dışarıya çıkmasını engelleyecektir. Böylece dışarıdaki sudan
korunmaya çalışırken kendi vücudumuzun ürettiği su buharı bizi
ıslatacaktır. Nefes alabilir/su geçirmez kumaşlar bu sorunu ortadan
kaldırmak için üretilmiştir. Nefes alabilir/su geçirmez malzemelerden en
bilineni Gore-tex, polytetrafluoroethylene (PTFE) den meydana gelen ve
mikroskopik gözenekleri olan bir film tabakasıdır. Nefes alabilirlikten
kastedilen bu su buharını dışarıya atabilme özelliğidir. Gore-tex
piyasadaki tek su geçirmez-nefes alabilir malzeme olmamakla birlikte en
çok kullanılan ve en iyi performansı gösteren üründür. İnce bir zar
şeklinde olan Gore-tex genelde bir dış kumaşla birleştirilerek
kullanılır. Bu dış kumaşın da suyu kaydırıcı özelliği olması gerekir.
Ayrıca dış giysilerde sürtünmenin fazla olduğu bölgelerde cordura veya
benzeri kumaşlar kullanılabilir.
Ana olarak iki çeşit Gore-tex giyim malzemesi vardır; iki katlı ve üç
katlı. İki katlıda Gore-tex zar dış kumaşla birleştirilmiş ve en içe bir
astar kullanılmıştır. Üç katlı olanda ise Gore-tex zar bir dış ve bir
iç katla birleştirilmiştir. İki katmandan oluşan ürünler genel olarak
daha yumuşaktırlar, şehir ve daha hafif kullanım için daha uygundurlar.
Üç katmandan oluşan ürünler ise ayrı bir astara ihtiyaç duymadıkları
için daha hafiftirler ve genel olarak dağcılık uygulamalarında
kullanılmak için dayanıklı olduklarından daha uygundurlar.
Dış katman olarak kullanılacak giysilerde dikiş noktalarının içeriden
bantlanmış olması suyun bu noktalardan içeri sızmaması için gerekli bir
özelliktir.
Dış katmanın en önemli görevlerinden biri de rüzgarı geçirmemesidir.
Çok soğuk havalarda dışı Gore-tex ya da benzeri bir malzeme ile
kaplanmış kaz tüyü ya da sentetik parkalar giymek te mümkündür.
Çoraplar:
Kesinlikle pamuklu olmamalıdırlar. Tercihen sentetik yün karışımı,
hallofil veya nem tutmayan diğer kumaşlardan dağcılık ve trekking için
üretilmiş çoraplar kullanılmalıdır. Çorapların uzun olması kullanışlılık
açısından önemlidir. Tabii ki yanınızda her zaman yedek çorap
bulundurmalısınız.
Panço:
Çanta ile birlikte tüm vücudu içine alabilen bir çeşit yağmurluktur.
Teknik tırmanışlara uygun olmamakla birlikte uzun yürüyüşlerde çok
kullanışlıdır. Naylon kumaştan üretilir. Vücudu tam sarmamasına rağmen
az da olsa terleme yapabilir.
Baş Giysileri
Baş ve boyun bölgeleri vücudumuzun sıcak ve soğuktan en fazla
korunması gereken bölgeleridir. Korunmasında çoğunlukla basit ve zaman
zaman da yetersiz malzemeler kullanılan bu bölgelerde basit ancak
işlevsel malzemelerin kullanılması halinde karşılaşabileceğimiz pek çok
can sıkıcı olumsuzluktan uzak kalabiliriz.
Başlangıçta da bahsettiğimiz gibi baş ve boyun bölgelerini iki ana dış
etkenden korumak gereklidir: Soğuk ve doğrudan gelen güneş ışınları.
Baş ve boyun bölgesi soğuğa karşı korunmada çok dikkat edilmesi gerekli
bölgelerdir. Çünkü vücut ısımızın 1/3’ ü sadece baş ve boyun
bölgesinden kaybedilmektedir. Bu gerçekten de büyük bir orandır.
Baş ve boyun bölgesinin soğuktan korunması için çeşitli malzemeler
kullanılabilir. Boyun bölgesini korumak için boyunluk denilen, boyun
bölgesini tam olarak örtebilen halka şeklindeki malzemeler kullanılır.
Boyunluklarda genellikle fleece ve benzeri malzemeler kullanılır. Çok
basit ama bir o kadar da gerekli malzemelerdir. Boyunluk yerine
kullanılabilecek bir diğer malzeme de basit bir eşarp veya bez parçası
olabilir. Önemli olan bu bölgeden ısı kaybını engellemektir.
Baş bölgesini korumak için ise değişik şekil ve malzemelerden üretilmiş
başlıklar kullanılır. Ancak önemle üzerinde durulması gereken nokta
başlığın kulakları rahatça kapatabilmesi ve ıslanması halinde bile sıcak
tutabilmesidir. Genellikle tercih edilen kumaş türü fleece kumaşlardır.
Eğer yüne karşı alerjik bir reaksiyon göstermiyorsanız yün başlıklar da
bu amaç için rahatça kullanılabilir. Bu başlıkların üzerine ıslanmaya
veya rüzgara karşı korunmak için rüzgarlık veya yağmurluğun başlığı
kullanılmalıdır.
Bu bölgeden gerçekleşen ısı kaybını engelleyebilecek başka bir malzeme
de ağız burun bölgesini kapatan daha çok kayakçıların rüzgardan korunmak
amacı ile kullandıkları maskelerdir. Maskelerin bir avantajı da alınan
havanın nispeten ısınmasını sağlamasıdır. Genellikle neoplen ve fleece
benzeri malzemeler kullanılarak üretilirler.
Baş bölgesinin korunması gereken ikinci dış etken ise güneş
ışınlarıdır. Bu amaçla güneşli günlerde geniş kenarlı ve açık renkli
şapkalar kullanılmalıdır. Yine başa sarılabilecek bir eşarp veya benzeri
bir şey de aynı işi görecektir. Yüz ve elleri UV’den korumak amacı ile
ise mutlaka yüksek faktörlü güneş kremleri kullanılmalıdır.(15 - 45
faktör gibi )
El Giysileri
Eller değişik eldiven türleriyle korunabilir.Günübirlik doğa
yürüyüşlerinde beş parmaklı yün eldivenler çoğu kez yeterli olacaktır.
Ancak yanınızda ıslanmaya karşı yedek bir eldiven bulundurmakta da fayda
vardır. Doğa yürüyüşlerinizde deri eldiven kullanmamaya özen
göstermeniz gerekmektedir. Çünkü deri hem çok su tutar hem de kuruması
uzun zaman alır. Hangi mevsimde aktivite yaparsanız yapın çantanızda
mutlaka eldiven bulunmalıdır. Zaten kapladığı yer ve hafifliği nedeniyle
size yük olmayacak ancak gerektiğinde büyük bir konfor sağlayacaktır.
Giyim Malzemelerinde Kullanılan Bazı Materyaller ve Özellikleri
Pamuk:
Piyasada çok yaygın olarak bulunan, rahat, hemen hiç kimsede allerjik
reaksiyon göstermeyen ve çok ucuz bir malzemedir. Ancak suyu çok fazla
çeker ve zor kurur. Islandıklarında ısıtıcı özelliklerinin neredeyse
tamamını kaybederler. Ağırdırlar ve çok yer kaplarlar. Doğa sporları
için uygun değildirler.
Yün:
Çok kolay ıslanmazlar, ıslandıklarında bile yalıtım özelliklerini büyük
oranda korurlar. Ancak ıslandıklarında zor kururlar. Daha çok sentetik
malzemelerle belli oranlarda karıştırılarak kullanılırlar.
Tiftik:
Isı koruma özelliği fazladır. Buna karşın ağırdırlar ve çok yer kaplarlar. Islanmaları halinde kurumaları zaman alır.
Polypropylen:
Çeşitli sıklıklarda dokunulabilen esnek bir kumaş olarak üretilmiş
sentetik bir üründür. Isı tutma kabiliyetini artırmak amacıyla arka
kısımları tüylendirilmiştir. Emici olmayan ince iplikçikleri nemi
rahatça dışarı verirler. Islandıklarında kolayca kururlar. Öyle ki orta
kalınlıktaki polypropylen iç giysi terle meydana gelebilecek ıslaklığı
vücut ısısı ile bir iki dakika içinde tamamen kurutabilir.
Fleece:
Sentetik bir malzemedir. Ağırlığına göre ikiye ayrılır. Ultrafleece ve
polarlite. Yumuşak tüylü yüzeyleri vardır. Isı tutma yetenekleri fazla
ve kuruma hızları tatmin edici derecede çabuktur. Genellikle orta kat
giyim malzemelerinde kullanılırlar.
Pertex:
Hafif bir kumaştır. İnce, çok lifli, naylon iplikten dokunmuştur. Her
bir naylon iplik , Pertex ipliğini oluşturan 34 ayrı liften meydana
gelmektedir. Bu çok ince lifler yoğun bir sıklıkla dokunarak hafif ama
dayanıklı bir kumaş elde edilir. Yoğun bir dokuma olduğu için hava
geçirgenliği düşüktür ve liflerin yüksek sıklığından dolayı da nemi
dışarıya çabuk atabilmektedir. Kumaşın dış yüzeyi nemi geniş bir alana
yayar bu da kurumayı hızlandırır. Üç ayrı sıklıkta dokunmaktadır.
Versatech:
Çok lifli polyester iplikten yapılmıştır. Lifler arasında 8 mikronluk
bir mesafe vardır. Su damlalarının çapları ise 100 ila 3000 mikron
arasında değişmektedir. Bu nedenle su geçirimi düşüktür. Ayrıca kuş tüyü
ve sentetik gibi dolgu maddelerini de kaçırmaz. Rüzgar geçirimleri de
düşüktür.
Nylon:
Bir yüzü kaplı, soluma özelliği olmayan kumaşlardır. Kesinlikle su
geçirmezler. Terleme ve yoğunlaşma yaparlar. Dağcılık amaçlı
kullanımları çok kısıtlıdır. Kalın ve ince tipleri vardır.
Cascade / Hydro Dry:
Polyurethane bir kaplamadır. Nem buharını geçirirken su geçirmez. Nem
buharı geçirme özellileri mikro gözenekleri ile sağlanır. Ayrıca içerden
gelen nemi kimyasal olarak çekerler. Esneme ve kırılma gibi zorlamalara
dayanıklıdır. Kaplanması kolay bir kumaş olması dolayısıyla maliyeti
düşüktür.
Cyclone:
Kesinlikle su geçirmez. Polyurethan kaplama, su damlasına göre oldukça
küçük, su buharı partiküllerine göre çoğu zaman büyük, düzensiz
yerleştirilmiş mikroskobik gözeneklerle doludur. Soluyabilir. Yüksek
oranlarda nem geçirme özelliğine sahiptir. Kaplanması kolay olduğu için
maliyeti düşüktür. Dayanıklı bir kaplamadır.
Gore-Tex:
Gore-Tex, santimetrekaresinde 1,4 milyar adet gözenek içeren çok ince
bir kumaştır. Bu delikler o kadar ufaktır ki sıvı haldeki su zerreciği
geçemez ama buhar molekülü rahatlıkla geçebilir. Gore-Tex malzemenin
çalışma mantığı işte bu kadar basittir.
Gore-Tex malzeme, nylon veya polyester gibi yüksek performanslı
sentetik kumaşlar üzerine lamine edilerek (ısıl işlemle yapıştırma) su
ve rüzgar geçirmez fakat bunun yanında nefes alabilir giysiler,
eldivenler, şapkalar ve ayakkabılar üretilir. Gore-Tex kumaşlar suyu,
karı, ve rüzgarı dışarıda tutarken içeride biriken su buharını dış
ortama atarlar. Sonuç mu? Macera sizi ne koşullara sürüklerse sürüklesin
daha kuru, daha sıcak ve daha konforlu kalacaksınız.
“Su geçirmez” malzeme tam olarak ne demektir?
Tüm dış katman için kullanılan kuşamlar belli bir derece basınca kadar
suya dirençlidir. Suya karşı dayanıklı ve su kaydırma özelliğine sahip
malzemeler karlı ve ıslak koşullarda belli bir yere kadar sizi korurlar
ve nefes alma değerleri de kısıtlı olabilir. Bu malzemeler zorlu
şartlara uzun süre dayanamazlar. Bir kumaşın tamamen “su geçirmez”
olarak adlandırılabilmesi için uzun süre etkili olabilecek zorlu şartlar
altında hiçbir şekilde su geçirmemeli ve nefes almaya devam etmelidir.
Bir kumaş su basıncına kadar ne kadar karşı koyabilirse o kadar su
geçirmez anlamına gelir. Yani 3,1 PSI su basıncına dayanabilen bir kumaş
3 PSI basınca dayanıklı kumaştan daha fazla suya karşı dayanıklıdır.
Gore-Tex kumaşlar 65 PSI su basıncına dayanabilirler. Bunu daha açık
bir örnekle anlatalım: 85 kiloluk bir kişi oturduğunda pantalonda oluşan
basınç yaklaşık 3 PSI olur, diz çöktüğünde ise diz bölgesindeki basıç
değeri 16 PSI değerine kadar yükselebilir. Gore-Tex malzemenin sahip
olduğu bu yüksek basınç değeri sizi şartlar ne olursa olsun kuru tutmaya
yeterli olacaktır.
”Nefes alma” nedir? Niye bu kadar önemlidir.
Eğer dış katman giysiniz yeterince nefes almıyorsa, suya karşı ne kadar
dayanıklı olursa olsun ıslanırsınız! Sıcak ve yağışlı bir havada ya da
yoğun hareket halindeyken oluşacak su buharı dış ortama atılamazsa kumaş
suya karşı ne kadar dayanıklı olursa olsun siz kendi terinizle içeriden
ıslanırsınız. Islak koşullarda kuru kalmak için su geçirmezlik
özelliğinin yanında mutlaka iyi “nefes alabilir” bir giysi almak
gerekir.
Bazı dış katman giysiler nefes almayı havalandırma panelleri ve
delikleri ile sağlamaya çalışırlar. Bu yöntem bazı zmanlar etkili olsa
da çoğu zaman yeterli olmayabilir ve bu deliklerden içeriye su
girebilir. Gore-Tex kumaşlar teri kumaşın üzerinden dış ortama atarlar,
dolayısıyla ayrıca bir delik ya da panele ihtiyaç duymazlar.
Gore-Tex malzemeler neden bu kadar pahalı?
Sadece dünyadaki en iyi malzeme üreticileri Gore-Tex üretme lisansına
sahiptir. Bu üreticiler mümkün olan en iyi malzemeleri, makinaları ve
işçiliği kullanırlar. Dünyadaki en hassas kalite kontrollerden birine
sahip olan Gore firması her ürünün üretiminden önce prototiplerini
defalarca zorlu testlere sokar. Kumaşlardaki tüm dikişler Gore
tarafından üretilen Gore-Seam bant ile suya karşı yalıtılmıştır. Bütün
bu testlerden ve kontrollerden geçtikten sonra bir giysi Gore-Tex’in su
geçirmezdir etiketini alabilir.
Sympatex:
Polyester bir zardır.Molekül yapısı su buharını emerek taşıyabileceği
özelliktedir. Buhar kendi basıncı ile dışarı çıkar. Hydropollic zar
olarak bilinir. Gore-Tex’ten farklı olarak gözenekleri yoktur. Su
geçirmezlik, rüzgar geçilmezlik özelliklerine sahiptirler. Dayanıklı
maddelerdir. Gore-Tex gibi çeşitli kaplama yöntemleri vardır. Gore-Tex’e
eşit performans gösterdiği ileri sürülmektedir.
Kaynak : Hacettepe Un.Doğa topluluğu
0 yorum :
Yorum Gönder