Baton ve Baton kullanımının önemi

BATON NEDİR, NE DEĞİLDİR? Yürürken dengemizi sağlamak ve destek almak amacıyla kullandığımız kayak değneklerine veya adi değneklere ‘baton’ denir. Batonlar, enerji tasarrufu ve yorgunluğu önlemesi açısından çok büyük önem taşırlar. Batonların yalnızca karda yürürken gerekli olduğu düşünülmektedir. Oysaki bu yanlış bir kanıdır, çünkü baton veya baton yerine kullandığımız adi değnekler, sağa-sola doğru olan dengesiz sallanmalarımızı en aza indirir, düşme riskini azaltır, düştükten sonra yerden doğrulmak için gerekli olan enerji sarfiyatını minimuma indirir ve düşerken doğrulmayı kolaylaştırır. ANLAMI: Fransızca bâton kelimesinden gelir. "Değnek, baston, sopa, çubuk" gibi anlamlar içerir. Tarih öncesi çağlardan bu yana insanoğlu yürürken yardımcı olarak çoğu kez bir asa veya bastondan yararlanmıştır. Dağcılık ve doğa sporları alanındaki gelişmeler de bizleri bugün benzer fakat daha modern bir yaklaşıma yönlendirmiştir. Kayak sporunun vazgeçilmez malzemesi olan uzunluğu sabit kayak batonlarından geliştirilmiş olan bu malzeme bugün hemen her yürüyüşçü ve dağcının elinde görülebilir. TELESKOBİK BATON: Günümüzde tur kayağının yanı sıra, trekking amaçlı yürüyüşler için de üretilmiş, boyları gerektiğinde uzatılıp kısaltılarak ayarlanabilen bu batonlar “teleskobik baton’’ diye adlandırılırlar. İç içe geçebilen iki veya üç parçadan oluşurlar. Hafif alüminyum alaşımlardan üretilen teleskobik batonlar, iç içe geçen kısımların içinde sıkışan yivler sayesinde sıkıştırılabilirler. Batonların alt uçlarında ise genellikle çok sert bir metal olan tungsten bir pim yerleştirilmiştir. Batonun uç kısmı kırıldığında değiştirilebilmesi amacıyla çoğunlukla sert plastikten yapılmıştır. Bazı durumlarda uçtaki metal pim kırılıp gitse de plastik uçla devam edilebilir ve batonun ana gövdesi zarar görmeden bu parça daha sonra değiştirilir. BATONDA YÜK ve AĞIRLIK AKTARIMI: Ağır bir sırt çantası ile dik bir yamaçtan çıkmak veya inmek, oldukça fazla güç sarf ettiren ve bacakları zorlayan bir aktivitedir. İşte teleskobik batonlar burada dağcının en önemli yardımcılarıdır. Ortalama bir değer vermek gerekirse 70 kg. ağırlığındaki bir dağcı ve çantasının toplam ağırlığı 100 kg.’a yaklaşacaktır. Yamaçtaki her denge kaybı, sallanma, düşme ve bunun gibi dengesiz her harekette bacaklarınız 100 kg. yükü dengelemeye çalışacaktır. Bir çift batonun varlığında ise vücudumuz bu işi yapmakta daha az zorlanacaktır. Normal bir yükle yürüyüşte bile tek bir baton her adımda 5 – 8 kg yükü bacaklarımızdan alıp kollarımız aracılığıyla yere aktarabilir, böylece yürüyüş sırasında bacaklarımız, yürüyüşle geçen her saatte toplam 13 ton daha az yük taşımış olacaktır. Eğer yürüyüş yokuş aşağı ise bu miktar korkunç bir rakama; 34 ton’a kadar ulaşacaktır. Baton kullanımı sonucu bacaklarda oluşacak yorgunluğun ne kadar azaltılabileceğini verdiğimiz rakamların çok iyi açıklayabildiklerini tahmin ediyoruz. Üstelik bu sonuçlar batonsuz yürüyüşte oluşacak denge bozulmalarını düzeltmek için harcanan enerji kayıpları hesaba katılmadan elde edilmiş sonuçlardır. Baton kullanımı hiç kuşkusuz dağcının daha az yorulması anlamına gelir. Ortalama 4 saat çıkış ve 3 saat iniş içeren hafif yüklü ve kısa bir günübirlik turda bile bacaklarımızın 300 ton kadar daha az yük taşıması dağcı için çok önemli enerji tasarrufudur. Batonlar özellikle nemli zeminlerde, derin karda, rüzgârlı arazide ve çarşaklı, taşlı ortamlarda kullanıldıklarında daha fazla faydalı olmaktadırlar. KAN DOLAŞIMI: Baton kullanmanın bir başka avantajı da kolları kalp seviyesinde tutarak kollardaki kan dolaşımını hızlandırmaları ve böylece kalbin kan dolaşımını sağlamak için gösterdiği çabayı kolaylaştırarak kalbin yükünü azaltmalarıdır. Batonlar kullanılmadığında, kolların boş yere sallanması ile oluşan enerji kaybını engellemeleri ve düşmelere engel olmak için dengemizi sağlamak amacıyla yapılan kol hareketlerinin yol açtıgı enerji kaybını önlemeleri, bunlardan sadece birkaçıdır. Baton bulunmadığı zamanlarda ise ellerimizi baton seviyesinde tuttuğumuzda gereksiz el-kol hareketlerini önlemiş oluruz. Baton kullanırken kollarımız da yüksekte bulunduğundan kollarımızdaki kirli kanın kalbe dönmesi kolaylaşacak ve böylece kalbimize daha az yük binecek, sonuçta da önemli miktarda enerji tasarrufu sağlamış olacağız.Sonuç olarak tek bir baton veya uzun bir tahta sopa bile hiç yoktan iyidir ve yürüyüş sırasında enerji tasarrufu dolayısıyla büyük rahatlık sağlayacaktır.          DEĞİŞKEN ZEMİN FAYDALARI: Batonların tutuldukları yerler ergonomik şekilli yapılır ve tutma yerlerinde bileğe geçirilebilen perlon bantlar yerleştirilmiştir. Uzunluğu istediğiniz gibi ayarlanabilen bu bant batonun elden çıkmamasını sağlar, ancak çoğu zaman yükün kollara dağılmasını sağlayarak kolların çabuk yorulmasına engel olur. Ancak kayalık zeminler ve dik inişlerde baton uçlarının takılma riski olduğu için bu bant bileğe takılmamalıdır. Batonların boyunun değiştirilebilir olmasının en büyük avantajı eğimli yerlerde yan geçerken yamaç yönündeki batonu kısaltıp yamaç aşağı tarafta bulunan batonu uzatarak kolların yorulmasını engellemesidir. Teleskobik batonların ikinci ve özellikle kaya tırmanışı içeren etaplarda gözlenen bir faydası da batonun kısaltılarak sağa sola takılmasının önlenmesidir. Teleskobik batonlar 45 cm. civarına kadar kısalabilme özellikleri sayesinde çantada rahatça taşınabilirler.          EK KULLANIM AMAÇLARI: Teleskopik batonlar acil durumlarda sedye ve kırıkları sabitleyici destek olarak da kullanılabilirler. Doğada yapılacak bir barınakta veya çadır kurarken tente gerdirilmesi ve çadırın sabitlenmesi işleminde küçümsenmeyecek kadar faydalı olurlar. Batonlarla derin karda çadır sabitlenirken dikkat edilmesi gereken nokta batonların ters (tutamak kısmından) olarak kara saplanmasıdır. Aksi takdirde, kar sertleştiğinde baton çıkartılmaya çalışılırken palet kısmı çıkarak veya kırılarak karın içinde kaybolabilir. Batonların kullanılabileceği bir başka yer de çığ altında kalanların aranması sırasında paletlerinin çıkartılarak kazazedenin yerinin batonun kara saplanarak tespit edilebilmesidir. Bazı baton modelleri özellikle bu amaca uygun üretilmişlerdir ve birbirlerine eklenerek çığ sondası olarak kullanılabilirler.          BAKIM: Teleskobik batonların bakımları her faaliyet dönüşü yapılmalıdır. Dağdan ıslak dönen batonlar açılıp kurutulmalıdır. Eğer kurutma işlemi ihmal edilirse pas ve alüminyum aşınması ile baton kullanılmaz hale gelebilir. Kuruyan batonların plastik parçaları tek tek çıkarılıp metal yivler ince yağ ile ovularak temizlenir ve kurutulur. Baton tamamen kuruyuncaya kadar kapatılmamalıdır.

Posted in: Yararlı Bilgiler ve Çözümler